Sesi, ötüşü, renkleri derken bir görsel şölen diyebiliriz saka kuşları için. Görünüm olarak aslında serçeyi andırır hatta türün detaylarını bilmeyenler sıklıkla karıştırır da. Tip olarak benzeseler de bazı özellikleri ile birbirinden ayrılırlar şimdi bu özelliklerden bahsedelim biraz. İspinozgillere ait bir kuş türü saka. Kafeste beslenen kuşlar içinde en bilineni saka kuşudur. Farklı formları vardır. Genellikle yaşam alanlarını Avrupa, Türkiye, İran, Orta Asya’nın batısı, Fas, Cezayir, İngiltere’nin güneyi, Rusya’nın Karadeniz’e bakan taraflarıdır diyebiliriz.

Saka kuşu fiziksel özellikleri

12 – 13 cm boylarında bir kuş türüdür. Yetişkin erkek saka kuşlarında yüz maskesi kırmızıdır. Başın üst kısmı, ense ve gagalarının dibi siyah renktedir. Kulak bölgesi, gerdan ve göğsün bir kısmı, karın ve kuyruğunun üzerinde beyaz tüyler vardır. Sırt kısmı kahverengi. Doğanın harika çizgilerini üzerinde taşıyan saka kuşunun siyah kanatlarının üzerinde sarı renkte büyük bir leke bulunur. Siyah, kahve, beyaz, sarı derken tam bir tablo gibidir. Uçma tüylerinin uçlarında da bu beyazlara rastlarız. Kuyruk kısmı genelde siyah renktedir ve üzerinde beyaz benekler vardır. Erkek ve dişi birbirine benzer diyebiliriz. Gençlik dönemlerinde başlarında kırmızı ve siyah renk olmaz, erişkinliğe eriştiklerinde renkler oturur. Genel olarak gezen kuşlardır. Ağaçlı, açık ve orta yüksekliklerde olan yerlerde yaşarlar. Ayrıca meyve bahçelerinde, açık ormanlarda da görülebilirler. Saka kuşunun bilinen pek çok türü vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Anadolu sakası: Küçük boyutludur. Oldukça cana yakındır. Kafese kolay alışır.
• Akdeniz sakası: Ilıman iklime uyumludur, Akdeniz’e kıyı bölgelerde yetişir.
• Sibirya sakası: En iri olan türdür. Hatta en güzel görünüme sahip olanıdır da diyebiliriz. Biraz yabanidir ve kafese kolay alıştığı söylenemez.
• Ak gerdan sakası: Fiziksel özelliği nedeni ile ona ak gerdan sakası denir. Gaga altından boyun altına kadar olan bölümde beyaz bir şerit vardır. Genelde Marmara bölgesinde rastlanır.
• Himalayan sakası: Renk ve ötüşleri farklıdır. Himalaya dağlarında farklılaşmış bir tür olarak karşımıza çıkar. Vücut hatlarında bir değişim olmasa da kafasındaki siyah şerit ya yoktur ya da çok silik bir durumdadır.
• Beyaz saka: Genelde verilen kimyasal ilaçlar ve mamalar ile renginin bile isteye beyazlatıldığı söylenir ancak aslında bu beyaz olma hali her canlıda bulunabilir. Albinizm adı verilen bir enzim ile kuşlar beyaz olabilir. Bu arada beyaz saka kuşlarının göz renkleri kırmızı olabilir. Bunu da not olarak belirtelim.
• Kasım sakası: Saka kuşlarının içinde en göz dolduranı desek haksızlık yapmış olmayız sanırız. Kasım sakası, saka kuşlarının en iyi öteni ancak aynı zamanda en vahşisi olarak bilinir. Diğerlerinden daha iridir. Renkleri daha parlak ve kuyrukları daha uzundur. Kasım sakasının da kendi içinde türleri vardır.

Doğal ortamlarında deve dikeni, tohum, böcek ya da yaprak uçlarını yerler. Evde, kafeste beslendiklerinde ise özel karışım yemleri yerler ki bunları az sonra anlatacağız.

Saka kuşu hikayesi

Saka kuşunun hikayesi, adının nasıl “saka kuşu” konduğu ile ilintili. Saka kuşu doğal bir yetiye sahip. Hem ötüşü hem renkleri nedeniyle uzun yıllardır kafeslerde besleniyor ancak onu farklı kılan sadece renkleri ya da ötüşü değil. Saka kuşunun doğal bir yeteneği var. Doğal ortamlarında hem yuva yapmak hem de beslenmek için küçük dalları iki ayakları ile kıstırıp kendilerine çekiyorlar. Kafese konan saka kuşu, tıpkı doğal ortamında olduğu gibi su içmek için dışarıda bulunan su kabını kendisine çekiyor. Bu özelliği nedeni ile ona saka kuşu deniyor. Sakanın anlamı su satıcısı demektir bu arada. Saka kuşuna dair bazı hikayeler de var ancak bir hayli hayal ürünü olduğunu söylemek gerek doğrusu.

Saka kuşu ne yer?

Öncelikle saka kuşu kaç yıl yaşar bu sorunun yanıtı ile başlayalım. Saka kuşları doğal ortamlarında 6-8 yıl, kafes ortamında ise yaklaşık 14 seneye yakın yaşayabilirler. Bu özelliği ile saka kuşu için uzun ömürlü kuşlardır diyebiliriz yani. Saka kuşları yukarıda da kısaca değindiğimiz gibi genelde tohum, yeşillik ve meyveler ile beslenir. Doğal ortamlarında çeşitli şekillerle beslenmeye alışık olduklarından, kafeste bakılan saka kuşlarında da aynı özenin gösterilmesi önerilir. Yemlerinin yanı sıra sevdikleri bazı meyvelerle de onları besleyebilirsiniz. Saka kuşları ıspanak, kıvırcık, brokoli gibi besinleri severler ancak bunları verirken ölçülerine de dikkat etmeniz gerekir. Hepsinden az miktar vermeniz yeterli olacaktır küçük midesi zaten hemen doyar, dolar. Saka kuşları yemlerini şu şekilde örneklendirebiliriz; ay çekirdeği, turp tohumu, marul tohumu, kırmızı darı, deve dikeni tohumu, çim tohumu, yulaf, sarı haş haş tohumu, kara lahana tohumu… Saka kuşu hangi meyveleri yer sorusunun yanıtını da şöyle verebiliriz; kayısı, erik, çilek, elma, portakal, muz, karpuz, armut.

Saka kuşu bakımında dikkat edilmesi gerekenler

Her canlıda olduğu gibi saka kuşlarının da bakımında dikkat edilmesi gereken belli başlı noktalar vardır. Hele ki küçük kuşların çok hassas olduklarını düşünürsek, bakım konusunda ekstra özenmemiz gerekir. Bunları aşağıda birkaç madde ile açıklayalım.

• Elinize alıp seveceğiniz türde bir kuş istiyorsanız evde saka kuşu beslemek pek size göre olmayabilir. Saka kuşu ilgiyi sevse de temastan hoşlanmaz çünkü.
• Evinize aldıktan sonra onu birkaç gün salmayın, kafesinde tutun. Çünkü muhtemelen yeni alışmaya çalıştığı ortamda panik yapacaktır. Eğer kafesinden dışarı bırakırsanız o panik ve korku ile ani hareket edecek ve sağa sola çarpacaktır.
• Kafesine bir su kabı koyabilirsiniz ancak içmesi için değil yıkanması için! Saka kuşları yıkanmayı çok sever. Bir kap su koyarsanız özellikle sıcaklarda kendini serinletecektir.
• Yanından geçerken ya da onu uzaktan dahi olsa severken dikkatli olmanız gerekir. Ani hareketlerden hoşlanmaz. Yanından geçerken hızlı hareket ederseniz muhtemelen korkabilir ve bu korku onda stres oluşmasına neden olabilir. Dediğimiz gibi hassas hayvanlardır.

• Kafesini yüksek bir yere asın. Kendini daha güvende hisseder ve bir süre sonra size alışır. Hemen kaynaşmasını beklemeyin, ürkek duruşu bir müddet devam edebilir.
• Kafesteki dışkılarını günlük olarak temizlemeniz önerilir çünkü saka hijyenik bir kuş türüdür. Yemek yerken boş tohumları da yemek kabının içine atabilir. Bu nedenle günlük olarak yemek kabını kontrol etmenizde yarar var.
• Tünemeyi severler. Tünedikleri çubuğun her hafta temizliğini yapın. Böylece daha rahat hissederler kendilerini.