Söze nereden başlamalı bilemedik, öyle ya balık dünyasının en kavgacı türlerinden biri ile karşı karşıyayız. Küçücük boyu olmasına rağmen bir pirana gibi de saldırgan aynı zamanda. Ne hemcinsiyle anlaşır ne başka cinsle ne insanlar ne otla böcekle; beta balığının her zaman sinirlenecek bir mevzusu vardır anlayacağınız. Şimdi gelin bu kavgacı balıkları yakından tanıyalım; malum sevmeyeni olduğu gibi müptelası da bir hayli fazla. Kavgacı siyam balığı olarak da adlandırılır. Bilimsel adı Betta Splendens. Genellikle akvaryumlarda yetiştirilir. İki erkek aynı akvaryumda ise işin sonu erkeklerden birinin ölümü ile sonuçlanır. Zaten adının kavgacı beta, kavgacı siyam balığı olmasının nedenlerinden biri budur. Halk arasında kısaca beta olarak bilinir.

Aslında en eski akvaryum balıklarından biridir. Tayland sularından dünyaya nam salmış. Balığı evcilleştirenlerin pirinç tarımı yapan çiftçiler olduğu söylenir. Rivayete göre korumacı ve kavgacı özellikleri köylüler tarafından keşfedildikten sonra betaları dövüştürmek için yetiştirmiş üreticiler. Öyle ki artık bu bir gelenek haline gelmiş ve beta savaşları adı altında garip etkinlikler düzenlenmiş. Kendi türlerine özellikle de hemcinslerine tahammülü yoktur ki bunun sonu ölümdür. Doğal yaşam alanı sığ ve durgun sulardır. Az oksijenli sularda yaşayabilirler. Hatta arada kafasını çıkarıp su dışından aldığı havayı solungaçlarında kullanabilirler bu nedenle küçük su birikintilerinde de yaşamlarını sürdürebilirler. Yalnız bu küçük meselesine bir açıklık getirelim. Beta balıkları küçük su birikintilerinde yaşamlarını sürdürebilirler “küçük suları severler” anlamını taşımaz bu söylem. Günümüzde bir kadehin içinde dahi beslendiklerini düşünürsek bu oldukça yanlış bir tutumdur aksine balığınızı strese sokar ve bir süre sonra da zaten ölür. Kendilerine ait yeterince alanları olmalıdır tıpkı diğer balıklar gibi.

Beta balığı fiziksel özelliklerinden bahsedelim biraz. Güzel ve etkileyici balıklardır. Renkleri çeşit gösterebilir ancak en bilineni mavi beta balığıdır diyebiliriz. Kuyrukları saçaklı gibi geniş ve dalgalıdır. Beta balığı ömrü 2 ya da 3 yıldır. Nadiren 5 yılı da bulabilir. 6 aydan itibaren yetişkin hale gelirler. Boyları 5- 6 cm civarındadır. Bazıları dev beta balığı olarak adlandırılır ki bunların boyu 12 cm’e kadar varabilir.

Beta balığı kavgası

Yazımızın başından beri kalemimizde tüy bitti; betaların kavgacı olduklarını söylemelere doyamadık adeta. Peki betaların karakterleri nasıldır ve nedir onları bu kadar kavgacı kılan? Bir kere kendi cinsleri ile yıldızları barışmaz, bu onların doğasında var. Yaşadıkları alanda kendilerine ait bir yerleri olsun isterler ve bu yeri yuvaları bellerler. Diğer balıklar, kendi özel alanlarına girdiğinde de sinirlenirler ve kavga etmeye başlarlar. Kendinden çok büyük balıklara bile kafa tuttukları bilinir. Elverişli şartlarda, kendi istediği bölgelere girilmezse, sınırları ihlal edilmezse sakin bir şekilde yaşayabilirler ancak dediğimiz gibi kırmızı çizgileri olan bir balıktır, öyle boyutuna aldanmayın yani; cesareti boyundan büyüktür. Dişilerden hiç bahsetmedik. Erkeklere oranla dişiler daha sakindir. Mesela birden fazla dişiyi aynı akvaryumda bakabilirsiniz. Dişi beta hemcinslerine de başka balıklara da daha duyarlıdır. Bu onu pamuk gibi bir balık yapmaz ancak erkeklere kıyasladığımızda biraz daha yumuşak huyludur diyebiliriz. Eğer akvaryumunuzda karides ya da yavru balık var ise dişi beta zarar verebilir. Ciklet türü balık düşmanıdır; bir çiklet ve betayı aynı akvaryuma koymamanız gerekir.

Beta balığı nasıl beslenir?

Beta balıkları etçil hayvanlardır. Doğal yaşamlarında sivrisinek larvaları, kurtçuklar, küçük böceklerle beslenirler. Evcil betalar ise genelde beta balığı yemleri ile beslenirler. Kuru yemler etçil balık beslenmesine uygun olarak harmanlanmıştır yüksek protein içerir. Genelde kuru yem ile hayatlarını sürdürebilirler ancak canlı yem ya da dondurulmuş yemler de verebilirsiniz arada, hoşlarına gidecektir. Günde 1 ya da 2 kere yemlerinin verilmesi önerilir. Sindirim sorunu yaşamamaları için aşırı yem vermekten kaçının. Haftada bir kez haşlanmış ıspanak verebilirsiniz. Ispanak, beta balıklarında kabızlığı önler ve sindirim sorunlarına iyi gelir. Haşlanmış olarak vermeyi ihmal etmeyin, çiğ değil. Bazı balık yetiştiricileri beta balığı için sarımsak yemenin de faydalı olduğu görüşündeler. Yüksek protein ile beslendiklerinden, arada farklı tatlarla diyetlerini dengelemekte fayda olabilir.

Beta balığı bakımı

Betalar için büyük bir akvaryum gerekir. Akvaryumu bir pencere kenarına fazla yakın koymamanız gerekir çünkü akvaryum güneş ile temas etmemelidir. Hava akımı, balıkları otomatik olarak etkiler. Beta balığı için gerekli malzemeler şunlardır;

• Beta akvaryumu
• Kavgacı özelliklerini göz önünde bulundurarak, doğru ayırım yapılan beta balığı
• Akvaryumun zemin kumu
• Akvaryum filtreleri
• Akvaryum ısıtıcısı ve aydınlatma
• Uygun beta balığı yemi

Beta balığı akvaryumu nasıl olmalıdır?

Akvaryumu aldığınız gibi içine hemen balıkları atmayın. En az 1 hafta önceden akvaryumu hazırlayın. Erkek ağırlıklı beta balığı yetiştirmek istiyorsanız birden fazla mini akvaryum almanız gerekir çünkü yazımızın başında da belirttiğimiz üzere asla bir arada yaşayamazlar. Ayda bir suyunu değiştirmeniz gerekir. Beta balığını koymadan önce suyunun oda sıcaklığında olmasına dikkat edin. Eğer beta balığını çok soğuk suya koyarsanız beyaz benek hastalığına yakalanmasına neden olabilirsiniz. Beta balıkları zaman zaman yalnız kalmak isteyebilir böyle durumlar için akvaryumun içine mağara şeklinde süsler koyabilirsiniz; onların içine girecek ve istediği yalnızlığı yakalayacaktır.

Beta balıklarında üreme

Kendi zaten başlı başına zor bir hayvanken, çiftleşmesinin de kolay olmasını beklemiyorduk zaten. Beta balıkları, çiftleşmesi çok kolay hayvanlardan değildir. Betalar, baloncuklarda yuva kurarak ürerler. Yuvayı erkek balık suyun üzerine yapar. Hazır olan erkek yuvasını tamamlamış olan erkektir. Eğer dişi de hazır ise erkeğe doğru gitmeye çalışır ve yüzgeçlerini açık tutar. Erkek ve dişi beta genelde iki gün birbirlerini gördükten sonra çiftleşmeye hazır hale gelirler. Erkek, dişiyi sarar ve çiftleşme gerçekleşir. Bu sarılma genelde 3-4 saat devam eder. İlerleyen zamanlarda dişi yumurta dökmeye başlar ve daha sonra erkek ve dişi balık yumurtaları toplayıp yuvaya taşır. Yumurtalara ortalama 36 saat sonra açılmaya başlar ve yaklaşık 48 saat sonra yumurtaların neredeyse tamamı açılmış olur. Yavru betalar 15 günden önce genelde kuru yem yemezler bunun yerine mikrokurt ya da artemia gibi canlı yemler verilebilir.